Felç nedir?
Felç, duyu kaybıyla birlikte görülebilen, kas işlevinde bir kayıp içeren bir durumdur ve aynı zamanda duyu kaybı olarak da adlandırılır. Bu terim, sinirlerin etkisiz hale getirilmesi anlamına gelen Yunanca kelimeden türemiştir. Bunun nedeni, sinir sisteminde genellikle motor fonksiyon kaybı ya da duyusal bilgi kaybı olmasıdır.
Felce yol açan iki ana sebep bulunmaktadır. Felç, beyinde ya da omurilikte oluşan hasarlar nedeni ile ortaya çıkar. İleri yaşlarda daha sık karşılaşılan felç, vücudun tamamında değil sadece belli bir kısmında görülür. Felçte his ve hareket kaybı genellikle tek taraflı olup vücudun sadece sağ ya da sol tarafında görülür.
Felç sebepleri nelerdir?
Birinin geçici veya kalıcı felç geçirmesinin olası birkaç nedeni vardır. Genellikle omurilik ya da sinir sisteminin diğer kısımlarında oluşan hasarların bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bu hasarlar:
- İnme
- Travma
- Poliomyelit
- Serebral felç
- Periferik nöropati
- Parkinson hastalığı
- Botulizm
- Spina bifida
- Çoklu skleroz
- Guillain Barre Sendromu
Ek olarak, bazı ilaçlar sinirlerin işlevini etkiler ve nadir durumlarda felce neden olabilir.
Felcin türleri nelerdir?
Felç, vücudun yüz veya el gibi belirli bir kısmı etkilendiğinde lokalize olarak veya vücudun geniş bir bölümü etkilenirse genel felç olarak sınıflandırılabilir. Etkilenen vücudun belirli alanlarını tanımlamak için daha spesifik terimler de vardır:
- Monoplejide bir ekstremitede felç var.
- Hemipleji, kol ve bacağın vücudun bir tarafında felç olmasıdır.
- Parapleji, hem bacakların hem de pelvis gibi alt vücudun bazı bölgelerinin felce uğramasıdır.
- Tetrapleji veya kuadripleji, her iki kolunun ya da bacaklarının felce uğramasıdır.
Felç sebep olduğu durumlar nelerdir?
Felç, başka sağlık sorunlarına da yol açabilir. Özellikle üriner inkontinans ve barsak inkontinansının felce maruz kalmış birçok insanı etkilediği bilinmektedir. Buna ek olarak, hem erkekler hem de kadınların cinsel fonksiyonları olumsuz etkilenir.
Vücuttaki belirli dokulara aşırı basınç uygulanması nedeniyle basınç ülseri de meydana gelebilir.
Birçok kişi, felç ile ilgili değişikliklerin sonucu olarak psikolojik etkiler yaşar. Depresyon çok yaygındır çünkü bireyler, alışık oldukları yaşamı sürdüremezler ve bu değişime uyum sağlamak zor olabilir.
Felç tedavisi nasıl yapılır?
Felçli hastaların tedavisinde amaç, genel olarak, en yüksek yaşam kalitesi ile mümkün olduğunca bağımsız yaşamaktır. Felç olan her hasta için optimal tedavi, felcin türüne ve yaşam kalitesine olan etkisine bağlıdır.
Engellilere yardımcı olan cihazlar, bazı felç türlerine çözüm sunabilir. Örneğin, vücudun alt kısmının işlevini yitiren paraplejikler, tekerlekli bir sandalyeyi kullanabilir ve nispeten bağımsız bir yaşam tarzı yaşayabilir.
Vücudun üst kısmında da felç olan insanlar için, elektrikli bir tekerlekli sandalye ellerindeki hareketi kontrol etmeleri durumunda hareketlilik konusunda yardımcı olabilir.
Ortezler, ekstremite fonksiyonunu iyileştirmek ve etkilenen kaslardaki zayıflıkları telafi etmek için tasarlanmış bir başka alternatiftir.
Felç komplikasyonlarında takip çok önemlidir. Olası komplikasyonların farkında olmak, böylece işaretlerin meydana gelmesi durumunda daha erken teşhis edilebilmesine yardımcı olur. Erken teşhis hastanın tedavisini kolaylaştırır ve yaşam kalitesinin yükselmesini sağlar. Ek olarak, bu koşulların tıbbi tedavisi haklı çıkar ve her hastanın yaşam kalitesini yükseltmek için ele alınmalıdır.
