Fasial Paralizi (Yüz Felci) ve Rehabilitasyonu

Yüzümüzün ifadesini veren, kaşımızı kaldırma, ıslık çalma, gözümüzü kapatma hareketlerini yapan kasların siniri “fasiyal sinir” dediğimiz “yüz siniri”dir. Bu sinirin veya beyin sapındaki bu sinirin çekirdeğinin felcine yüz felci (fasiyal paralizi) denir. Beyin ile beyin sapı arasında yüz siniri çekirdeğine gelen sinirlerin felci merkezi tip fasiyal paraliziye sebep olur ve nöroloji branşı ilgilenir. Beyin sapındaki çekirdekten sonra kavis yaparak beyin sapından beyni terk eden fasiyal sinir, iç kulak kanalındaki kemik kanalı içine girer. Buradan itibaren kavisler içeren bir yolculuktan sonra orta kulak ve mastoid dediğimiz kulak kepçesinin arkasındaki kemik içinde seyreder ve kulak memesi hizasında yaklaşık olarak 2cm derinde kendine ait bir delikten çıkarak yanaktaki parotis tükrük bezinin iki yaprağı arasında kazayağı tarzında dallara ayrılarak uyaracağı kaslara ulaşır. Yüz siniri içinde ayrıca bazı duyu ve salgı sinirleri de vardır. Salgı sinirleri, göz yaşı ve çene altı tükrük bezlerinin salgı yapmasını sağlar. Duyu siniri ise dilimizin 2/3 arka kısmından tat duyusunu algılama işini sağlar.

Facial Sinir

– MOTOR: Yüzün mimik kasları

– DUYU: Dil 2/3 tat duyusu

– PARASEMPATİK: Parotis dışında tükrük bezleri,GI.Lacrimalis,ağız mukozasındaki bezler

Etyoloji

• Orta kulak enfeksiyonları
• MSS enfeksiyöz hastalıkları
• Tümör,Menenjit,Hemoraj
• Herpes zoster(genikulat ganglion)
• Operatif travmalar

Facial Paralizisinin Birlikte Olabildiği Diğer Hastalıklar

• Hipertansiyon
• Diyabet
• Multipl Skleroz
• ALS
• Myastenia Grsvis
• Lösemi
• Poliomyelit

Santral Facial Paralizisi

1)İstemli hareketler sırasında görülen santral paralizi (Piramidal lezyon)Yüzün alt bölümünde kuvvet kaybı Emosyonel hareketlerde (gülme)her iki taraf  kaslarda eşit kasılma ile paralizi fark edilmez.

2)Emosyonel hareketler esnasında görülen fasial paralizi (Ekstrapiramidal lezyon) İstemli harekette belirgin paralizi görülmez. Yüzün alt yarısının motor çekirdeklerine uzanan kortikobulber liflerin hepsi çapraz yapar. Yüzün üst yarısına gidenlerin bir kısmı çapraz yapar, bir kısmı ise yapmaz.

Periferik Fasial Paraliziler

• 1)İdiopatik(BELL’S PALSY)
• 2)İnfeksiyöz(Rumsay-Hunt Sendromu,menenjit,HIV,kabakulak kızamık
• 3)Travmatik
• 4)Yenidoğan\kongenital

BELL’S PALSY

• İdiopatik
• Bell fenomeni: Göz kapaklarının kapatılması istendiğinde göz kürelerinin yukarı doğru çevrilmesidir
• Uyuşma,hiperakuzi,ağrı
• 24 saat içinde yüz kaslarında güçsüzlük
• 1-2 ay içinde kendiliğinden düzelme

BULGULAR

• Yüzün bir tarafında uyuşma hissi
• Hiperakuzi (m.stapedius)
• Kulak arkasında ağrı
• Ani başlangıç bir iki günde artar ve tam palsy
• Spontan iyileşme (1-2 ay,)
• Tekrarlayabilir (yapısal yatkınlık,facial kanal-stylomastoid foramen darlık )
• Burun-alın kırışıklığında düzleşme
• Ağız sağlam tarafa kayar
• Islık çalamaz
• Gözyaşı akar, hasta gözünü kapatamaz
• Ağız kenarında tükrük
• buccinator paralizisi (her inspirasyonda yanak şişer)
• Sulu gıdalar dışarı akar

İYİLEŞME

Aksonal dejenerasyon gelişmesi halinde ilerleyen günlerde rejenerasyon başlar.2 şekilde rejenerasyon görülür.

1)Sinir liflerinde dallanmalar,sinirin önceden inerve etmedikleri yerlere ulaşırsa sinkinezik hareketler

2)Sağlam sinir liflerinin kaslar arası(mimik kasları)

• Sinirler arası kollateral reinnervasyonuna bağlı yanlış innervasyon(sublingual ve submaksillar tükrük bezlerine gitmesi gereken lifler gözyaşı bezine gider.

Hemifasyal Spazm

Yüzün bir yarısında kasların düzensiz aralıklarla senkronize kasılmasıdır. Spazmlar genelde M.Orbicularis Oculiden başlayarak diğer mimik kaslarına yayılır. İstemli emosyonel mimik hareketleri durumu tetikleyebilir.

Blefarospazm: Göz kaslarının istemsiz,tonik ve klonik kasılmalarla zaman zaman kapanmasıdır.

Fasial myokimi

Yüzde istemsiz,aritmik,kas boyunca dalgalanmalar tarzında ilerleyen kaba fasikülasyonlardır. Nuc.Facialisin supranuclear irritasyonuyla,N7.nin beyin sapında demyelinizasyonuyla açıklanır.

Değerlendirme

• Elektrodiagnostik testler
• EMG(fibrilasyon potansiyelleri-geç denervasyon bulgusu)
• Kuvvet-Zaman eğrisi
• İstemli motor hareketler
• Tüm mimik kaslarına manuel kas testi
• Gülme
• Ağız kapama
• Ağzı germe
• Islık çalma
• Kaşları yukarı kaldırma
• Gözleri kapama
• Spontan hareketler
• İstirahat durumu
• Duyu
• Göz yaşında azalma
• Tükrükte azalma
• Dilin 2/3 tat azalma

Tedavi

• Hasta eğitimi
• Hava akımı ve soğuktan yüzün korunması
• Gözlük veya bantla gözün korunması
• Yapay gözyaşı
• Kozmetik görüntüye bağlı ortaya çıkabilecek psikososyal problemlerin çözümlenmesi
• Fasyal sinirin basit anatomisi ve genel prognoz anlatılır

REHABİLİTASYON

• Koruma bantları
• EFA(ödem,dolaşım,ağrı)
• Elektrik stimülasyonu
• Masaj
• Isı ajanları
• Egzersiz (PNF,ayna egzersizleri,mimik egzersizleri,ıslık çalma,balon şişirme )
• Biofeedback
• Face tapping
• Ayna Egzersizleri