Fasial Paralizi (Yüz Felci) ve Rehabilitasyonu
Yüzümüzün ifadesini veren, kaşımızı kaldırma, ıslık çalma, gözümüzü kapatma hareketlerini yapan kasların siniri “fasiyal sinir” dediğimiz “yüz siniri”dir. Bu sinirin veya beyin sapındaki bu sinirin çekirdeğinin felcine yüz felci (fasiyal paralizi) denir. Beyin ile beyin sapı arasında yüz siniri çekirdeğine gelen sinirlerin felci merkezi tip fasiyal paraliziye sebep olur ve nöroloji branşı ilgilenir. Beyin sapındaki çekirdekten sonra kavis yaparak beyin sapından beyni terk eden fasiyal sinir, iç kulak kanalındaki kemik kanalı içine girer. Buradan itibaren kavisler içeren bir yolculuktan sonra orta kulak ve mastoid dediğimiz kulak kepçesinin arkasındaki kemik içinde seyreder ve kulak memesi hizasında yaklaşık olarak 2cm derinde kendine ait bir delikten çıkarak yanaktaki parotis tükrük bezinin iki yaprağı arasında kazayağı tarzında dallara ayrılarak uyaracağı kaslara ulaşır. Yüz siniri içinde ayrıca bazı duyu ve salgı sinirleri de vardır. Salgı sinirleri, göz yaşı ve çene altı tükrük bezlerinin salgı yapmasını sağlar. Duyu siniri ise dilimizin 2/3 arka kısmından tat duyusunu algılama işini sağlar.
Facial Sinir
– MOTOR: Yüzün mimik kasları
– DUYU: Dil 2/3 tat duyusu
– PARASEMPATİK: Parotis dışında tükrük bezleri,GI.Lacrimalis,ağız mukozasındaki bezler
Etyoloji
Orta kulak enfeksiyonları
MSS enfeksiyöz hastalıkları
Tümör,Menenjit,Hemoraj
Herpes zoster(genikulat ganglion)
Operatif travmalar
Facial Paralizisinin Birlikte Olabildiği Diğer Hastalıklar
Hipertansiyon
Diyabet
Multipl Skleroz
ALS
Myastenia Grsvis
Lösemi
Poliomyelit
Santral Facial Paralizisi
1)İstemli hareketler sırasında görülen santral paralizi (Piramidal lezyon)Yüzün alt bölümünde kuvvet kaybı Emosyonel hareketlerde (gülme)her iki taraf kaslarda eşit kasılma ile paralizi fark edilmez.
2)Emosyonel hareketler esnasında görülen fasial paralizi (Ekstrapiramidal lezyon) İstemli harekette belirgin paralizi görülmez. Yüzün alt yarısının motor çekirdeklerine uzanan kortikobulber liflerin hepsi çapraz yapar. Yüzün üst yarısına gidenlerin bir kısmı çapraz yapar, bir kısmı ise yapmaz.
Periferik Fasial Paraliziler
1)İdiopatik(BELL’S PALSY)
2)İnfeksiyöz(Rumsay-Hunt Sendromu,menenjit,HIV,kabakulak kızamık
3)Travmatik
4)Yenidoğan\kongenital
BELL’S PALSY
İdiopatik
Bell fenomeni: Göz kapaklarının kapatılması istendiğinde göz kürelerinin yukarı doğru çevrilmesidir
Uyuşma,hiperakuzi,ağrı
24 saat içinde yüz kaslarında güçsüzlük
1-2 ay içinde kendiliğinden düzelme
BULGULAR
Yüzün bir tarafında uyuşma hissi
Hiperakuzi (m.stapedius)
Kulak arkasında ağrı
Ani başlangıç bir iki günde artar ve tam palsy
Spontan iyileşme (1-2 ay,)
Tekrarlayabilir (yapısal yatkınlık,facial kanal-stylomastoid foramen darlık )
Burun-alın kırışıklığında düzleşme
Ağız sağlam tarafa kayar
Islık çalamaz
Gözyaşı akar, hasta gözünü kapatamaz
Ağız kenarında tükrük
buccinator paralizisi (her inspirasyonda yanak şişer)
Sulu gıdalar dışarı akar
İYİLEŞME
Aksonal dejenerasyon gelişmesi halinde ilerleyen günlerde rejenerasyon başlar.2 şekilde rejenerasyon görülür.
1)Sinir liflerinde dallanmalar,sinirin önceden inerve etmedikleri yerlere ulaşırsa sinkinezik hareketler
2)Sağlam sinir liflerinin kaslar arası(mimik kasları)
Sinirler arası kollateral reinnervasyonuna bağlı yanlış innervasyon(sublingual ve submaksillar tükrük bezlerine gitmesi gereken lifler gözyaşı bezine gider.
Hemifasyal Spazm
Yüzün bir yarısında kasların düzensiz aralıklarla senkronize kasılmasıdır. Spazmlar genelde M.Orbicularis Oculiden başlayarak diğer mimik kaslarına yayılır. İstemli emosyonel mimik hareketleri durumu tetikleyebilir.
Blefarospazm: Göz kaslarının istemsiz,tonik ve klonik kasılmalarla zaman zaman kapanmasıdır.
Fasial myokimi
Yüzde istemsiz,aritmik,kas boyunca dalgalanmalar tarzında ilerleyen kaba fasikülasyonlardır. Nuc.Facialisin supranuclear irritasyonuyla,N7.nin beyin sapında demyelinizasyonuyla açıklanır.
Değerlendirme
Elektrodiagnostik testler
EMG(fibrilasyon potansiyelleri-geç denervasyon bulgusu)
Kuvvet-Zaman eğrisi
İstemli motor hareketler
Tüm mimik kaslarına manuel kas testi
Gülme
Ağız kapama
Ağzı germe
Islık çalma
Kaşları yukarı kaldırma
Gözleri kapama
Spontan hareketler
İstirahat durumu
Duyu
Göz yaşında azalma
Tükrükte azalma
Dilin 2/3 tat azalma
Tedavi
Hasta eğitimi
Hava akımı ve soğuktan yüzün korunması
Gözlük veya bantla gözün korunması
Yapay gözyaşı
Kozmetik görüntüye bağlı ortaya çıkabilecek psikososyal problemlerin çözümlenmesi
Fasyal sinirin basit anatomisi ve genel prognoz anlatılır
REHABİLİTASYON
Koruma bantları
EFA(ödem,dolaşım,ağrı)
Elektrik stimülasyonu
Masaj
Isı ajanları
Egzersiz (PNF,ayna egzersizleri,mimik egzersizleri,ıslık çalma,balon şişirme )
Biofeedback
Face tapping
Ayna Egzersizleri